Έβρενος
Ο Έβρενος ή ο Έβρινος (Τοπική Κοινότητα Εβρένου - Δημοτική Ενότητα ΣΑΠΩΝ), ανήκει στον δήμο ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ - ΣΑΠΩΝ της Περιφερειακής Ενότητας ΡΟΔΟΠΗΣ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.
Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, ο Έβρενος ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Εβρένου (της πρώην κοινότητας Αρριανών ), του πρώην Δήμου ΣΑΠΩΝ του Νομού ΡΟΔΟΠΗΣ.
Ο Έβρενος έχει υψόμετρο 81 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 41,0620968282 και γεωγραφικό μήκος 25,7082008617.
Ο οικισμός του Εβρένου έχει 460 κατοίκους σύμφωνα με στοιχεία της τελευταίας απογραφής. Ο πληθυσμός του είναι μικτός δηλαδή αποτελείται από χριστιανούς με καταγωγή από την Ανατολική Θράκη και Μουσουλμάνους που είναι γηγενείς. Στον οικισμό υπάρχει ο Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνα καθώς επίσης και 1 τέμενος.βρίσκεται στη μέση περίπου της πεδινής έκτασης των Σαπών και ουσιαστικά χωρίζεται σε δυο συνοικισμούς, το χριστιανικό, νοτιοδυτικά και το μουσουλμανικό, βορειοανατολικά. Υπάρχει μια εκκλησία, του Αγίου Τρύφωνα κι ένα τέμενος. Οι κάτοικοι ζουν αποκλειστικά και μόνο από τη γεωργία, είναι αγαπημένοι και ζουν αρμονικά. Οι χριστιανοί κάτοικοι είναι πρόσφυγες που ήρθαν το 1922 από την Ανατολική Θράκη, ενώ οι μουσουλμάνοι είναι γηγενείς.
Για την ονομασία του χωριού δεν εντοπίσαμε επίσημη ερμηνεία της προέλευσής της. Πιθανολογείται ότι προέρχεται από τον Γαζή Αχμέτ Εβρενό. Για την εθνικότητα του Εβρενός οι γνώμες διίστανται. Ο Ζεγκίνης (Ζεγκίνης Χ.Ευστράτιος .Γενίτσαροι και Μπεκτασισμός Γενεσιουργοί παράγοντες του βαλακνικού Ισλάμ ,Εκδόσιες Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2002 σ,33) υιοθετεί την άποψη ότι ο Εβρενός ήταν Έλληνας χριστιανός, ο οποίος ως διοικητής της βυζαντινής Προύσσας διαπραγματεύτηκε με τον επίσης Έλληνα στην υπηρεσία του Σουλτάνου Ορχάν Κιοσέ Μιχάλ την παράδοση της πόλης στους Οθωμανούς. Ο Σαρρής (Σαρρής Νεοκλής Οσμανική Πραγματικότητα.Συστημική παράθεση δομών και λειτουργιών, τόμος Α΄,Το δεσποτικό κράτος, εκδόσεις Ι. Κ. Αρσενίδης, σ.126) θεωρεί πως ο Εβρενός αδόκιμα ταυτίζεται με την βυζαντινή οικογένεια των Ουρανών και πως στην πραγματικότητα ήταν κάποιος Ιουδαίος με το όνομα Αβρανέζης ή Βρενέζης.
Το μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός στα Γιαννιτσά
ΠΡΙΝ ΜΕΤΑ
Ο Γαζή Εβρενός Μπέη πέθανε σε ηλικία 129 ετών και ετάφη στο Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός, ένα από τα πιο αξιόλογα οθωμανικά μνημεία των Γιαννιτσών, το οποίο υπάρχει ακόμη άθικτο και είχε αποκατασταθεί κατά το 19ο αιώνα. Το γεγονός ότι ετάφη στην πόλη των Γιαννιτσών, θα την καταστήσει ως ιερή πόλη των Τούρκων και τόπο προσκυνήματος, πράγμα που εξηγεί ίσως και το πείσμα με το οποίο οι Τούρκοι τα υπερασπίστηκαν στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912. Το 2006, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης του Μαυσωλείου του Γαζί Εβρενός, βρέθηκε ένας ανθρώπινος σκελετός που εικάζεται ότι μπορεί να ανήκει στον Οθωμανό στρατηλάτη.
